25.6.12

Blade Runner

It's too bad she won't live! But then again, who does?

Continuando cos aniversarios, hoxe van 30 anos da estrea de Blade Runner. Película de culto geek por excelencia, pasou á historia na época na que a xente compartía películas en formato VHS e non nas redes P2P (eu non coñezo a ninguén que a vise na súa estrea nos cines). Aínda que non debe de quedar humano nin replicante sen sabelo, a película está baseada máis ou menos libremente no relato longo (ou novela curta, non estou seguro) de Philip K. Dick Do androids dream of electric sheep? (Soñan os androides con ovellas eléctricas?). Non é a única película baseada en relatos ou novelas de Dick, en realidade hai unha longa serie: Total Recall (Desafío Total) é unha versión cinematográfica de We can remember it for you wholesale, Minority report do relato do mesmo título, o mesmo sucede con Paycheck , Screamers (Asasinos cibernéticos, vaia título!) transcribe ao cine Second Variety,... e moitas outras, de resultado irregular.

Blade Runner pasou desapercibida nas salas de cine, circunstancia á que axudou que foi estreada só dúas semanas despois de E.T., que obviamente é ciencia ficción máis axeitada para o gran público. Ao mito creado arredor da película contribuíu que Philip K. Dick non chegou a vela estreada, e a montaxe final deu lugar a multiplicidade de historias que tentaban explicar baleiros ou trampas no guión. O propio director, Ridley Scott (que xa creara outra grandes obra do cine de ciencia ficción, Alien) levou a cabo un Director's cut en 1992, e aínda houbo un Final Cut en 2007.

Como coincidencia inquietante, observade este texto en forma xornalística que servía de introdución ao libro:


A TURTLE WHICH EXPLORER CAPTAIN COOK GAVE TO THE KING OF TONGA IN  
1777 DIED YESTERDAY. IT WAS NEARLY 200 YEARS OLD. 

(No relato de Dick a relación dos humanos cos animais e as súas emulacións cibernéticas cobra máis importancia que na película)

Comparade con esta nova da BBC de hoxe mesmo:

A dirección do Parque Nacional das Illas Galápagos informou de que O Solitario Xurxo, unha tartaruga xigante de arredor de 100 anos e que se pensa que é a derradeira da súa especie, acaba de morrer.

Lembro Blade Runner desde que a vin de neno na televisión. Probablemente o xénero de ciencia ficción e a estética, tanto no referente ao visual como á música, foi o que me chamou a atención, realmente non creo que entendese a historia a primeira vez. Anos despois volvín vela unha morea de veces. En canto tiven a oportunidade lin tamén o relato que lle deu orixe, que non é un dos meus preferidos de Dick, seguramente poría antes nunha listaxe as novelas Ubik e Our friends from Frolix 8 ou , en relatos breves, Second Variety. Estou certo de que a película en certo sentido transcendeu a súa orixe literaria, suceso non moi común, desde o meu punto de vista.

Se tedes a sorte de non ter visto a película, non esperedes máis, baixádea xa. E se dades co libro lédeo tamén, e non vos paredes aí, buscade as coleccións de relatos de Philip K. Dick. É un verdadeiro pracer. Crédeme.

Para rematar este revival, que sorte que teñamos un artista, Anders Ramsell (nacido un ano antes da estrea), que está a recrear a película mediante unha animación feita sobre... acuarelas!


23.6.12

Alan Turing, 1100100


Se entrades na páxina principal de Google, cousa que eu cada vez fago menos desde que navego co Chrome, veredes un doodle referido á famosa máquina de Turing, cun aquel steampunk. Isto non sería máis que outra homenaxe no ano de Alan Turing, en particular polo aniversario número 100 do seu nacemento, se non fose por un pequeno detalle: o símbolo que asociamos automaticamente co "Play" (polo menos desde a época dos cassettes). Isto indica que hai algo interactivo no doodle.
Se tedes algo de curiosidade, ide a Google e descifrade o funcionamento da máquina. Cada nova etapa pintará de cor o logo de Google. É unha pequena pinga no mar de agradecemento que lle debemos a Turing, lembremos que o Reino Unido non aceptou perdoar a Turing por grave indecencia.

Internet ferve neste aniversario, non é para menos:

Turing Round Up
Remembering Alan Turing
Google celebra el 100 cumpleaños de Alan Turing

Se o doodle non é difícil abondo, probade este reto do Science Museum de Londres:

Codebreaker Challenge

17.6.12

Ai! As funcións

Dan Piraro, Bizarro Comics
"...e aquí temos unha gráfica que amosa o que podes ver se miras
a unhas montañas a través dunha raqueta de tenis"

Escoitando as novas sobre o rescate dos bancos españois (ou como queiran chamarlle) e as repercusións sobre os servizos sociais, a deformación profesional fixo inevitable que me detivese no uso de termos matemáticos elementais implicados. Diante dunha frase máis ou menos así:

"En troques de ser linear, a suba das taxas farase en función da renda"
(quizais estou a confiar demasiado na memoria)

Todos recoñecemos este tipo de frases pronunciadas por xornalistas e políticos. O principal problema que presentan é que non teñen ningún significado concreto. Vexamos a razón:

Tódolos anos estudamos o bloque de funcións na E.S.O., bloque que comeza de xeito testimonial cunha única unidade e vai cobrando importancia desde 3º. E unha das primeiras cuestións que abordamos é a de como definir con rigor unha función. Con este obxectivo imos loitando coas dificultades  inherentes: o concepto de función é abstracto; os alumnos, loxicamente, tentan levalo ao concreto, de tal xeito que é habitual que confundan función con gráfica (por exemplo); diariamente nos medios utilízanse mal... Por último, pero tamén importante: como tódolos contidos suficientemente interesantes non ten aplicación directa na vida cotiá.
Unha teima dos profesores de Matemáticas radica na necesidade de que teñamos datos abondo para definir unha función particular, ademais dos distintos "formatos" nos que a función veña dada (táboas, gráficas, expresións alxébricas...), é dicir, que para coñecer cabalmente unha función temos que saber, ademais da relación entre os datos, os conxuntos nos que collemos eses datos. E o exemplo de antes erra precisamente neste punto:

"En troques de ser linear, a suba das taxas farase en función da renda"

Que unha función sexa linear quere dicir que a relación entre as variables vén sendo algo así como proporcional (o significado real de "linear" en máis dimensións éche máis complicado, pero cunha única variable dependendo doutra chega abondo co significado de proporcional; tamén hai o problema de considerar linear calquera función cunha gráfica con forma de liña recta). Por exemplo, se o valor da variable x é duplicado, tamén se duplica o valor da variable y. O problema do "titular" do xornalista é que entendemos que a suba das taxas é a variable y, que depende dunha variable x de xeito linear, pero non sabemos quen é x. Erro grave. Aínda que tentemos adiviñar quen é x non temos moitas perspectivas de éxito: se x é a renda per cápita, o que parece negado pola segunda frase, quere dicir que unha estudante universitario cunha renda de 10000 € vai pagar a metade que un cunha renda de 20000 €? Eu apostaría a que non, a que en realidade tamén habería umbrais mínimos, pero isto non é clarificado por ningures. E incluso pode suceder que a suba das taxas se faga en función das taxas previas, complicando máis o estudo (podemos chegar a entender o proceso como unha función composta: primeiro a taxa previa en función da renda e despois a suba en función da taxa previa)
E na segunda frase hai o erro "inverso": falan da variable x pero non da relación entre as variables. Porque a subas das taxas pode ser unha función cuadrática da renda ou ben unha linear, ou ben unha expoñencial... En conclusión, a frase do xornalista é un bodrio. Por desgraza, isto é máis a regra que a excepción.

Para rematar, outro exemplo humorístico deste tipo de erros:

Married to the Sea
"Non vexo cal é o problema... oh. "Mortes" É o gráfico das mortes.
 Perdoa, pensei que eran as cifras de ventas."

12.6.12

As cícadas e os números primos

Magicicada Septendecim, da Wikipedia

Estaba a revisar os últimos libros que baixei (que faría eu sen o P2P?) cando atopei The Math Book, de Clifford Pickover. Unha das historias que conta é a (ben coñecida?) relación entre as cícadas e os números primos. Non é a primeira vez que a vexo recollida nun libro: hai xa uns cantos anos que lin un libro dun científico galego, Xurxo Mariño, Os dados do reloxeiro (dispoñible para descarga na súa web), no que trataba o tema do ciclo de vida das cigarras.
Resumindo un pouco:
As cigarras do xénero Magicicada pasan a maior parte da súas vidas baixo terra alimentándose das raíces das plantas, ata que emerxen para reproducirse e morrer pouco despois. A súa emerxencia está sincronizada con períodos de anos que inclúen os números primos 13 e 17, é dicir, na primavera do seu decimoterceiro ou decimosétimo ano de vida saen de embaixo da terra.

A cuestión obvia é: cal é a razón de que os ciclos sexan de 13 ou 17 anos? A explicación común incide no feito de que, deste xeito, os depredadores das cícadas (uns fungos) teñen menos probabilidades de coincidir coa súa emerxencia. Por que? Porque o ciclo vital destes fungos é de 2, 4 ou 6 anos, así que se o ciclo de aparición das cícadas fose de 12 ou 18 anos, os fungos coincidirían con elas con maior frecuencia.

En realidade hai certas obxecións que podemos facer a este modelo matemático, e contestalas correspóndelle máis á Bioloxía que ás Matemáticas. Por exemplo: non sería máis eficiente para as cícadas un ciclo de 2 anos que estivese intercalado co dos fungos como os pares cos impares?

Se queredes fedellar cun modelo moi simple que compara a supervivencia de cícadas con distintos ciclos vitais, ide a Mathematical Locusts e comprobádeo vós mesmos.


6.6.12

Outro xogo na superficie dun cubo


Unha pequena referencia ao lema deste blogue

Hoxe traio un xogo, Sequester, que lembra automaticamente a outro, Cardboard Box Assembler, do que xa falara por acó hai máis dun ano. 
As coincidencias son obvias pois é, como aquel, un puzzle, e a dinámica do xogo transcorre na superficie dun cubo. O obxectivo de cada pantalla é chegar a unha porta de complicado acceso, e a dificultade reside na secuencia de pasos que hai que dar para activar resortes utilizando a xeometría (e a topoloxía) da superficie do cubo.
E a principal diferenza está en que Sequester presenta un leit motiv ou fío condutor para a pescuda do cativo protagonista. E esa historia está ben asistida pola atmosfera creada pola música e os gráficos.
Bo xogo, se vos gusta pensar mentres premedes as frechas do teclado. Unha mágoa que non deixe gardar o progreso, así que se comezades, tentade rematalo á primeira.

1.6.12

Viaxe pola criptografía

De Abstruse Goose, NUM63R5

Na Khan Academy hai publicado un curso chamado "Journey into Cryptography" no que desenvolven os conceptos matemáticos e computacionais máis básicos desta disciplina, tratando tamén aspectos históricos. Entre outros son comentados o Teorema fundamental da Aritmética, os espazos probabilísticos, a famosa cifra César, as máquinas de cifrado da 2ª guerra mundial, os xeradores de números pseudo-aleatorios... Un repaso máis que suficiente para coñecer o esencial.

Para que vexades o estilo, déixovos o vídeo da introdución (lembrade que premendo CC no reprodutor podemos ver a transcrición do audio, que aínda non funciona dun xeito satisfactorio)






Pode interesar a Criptografía a un adolescente actual? Hai que ter en conta que hoxe en día publicamos diariamente datos polos que hai non tanto tempo as axencias tiñan que investigar.
Aínda así, a resposta é afirmativa. Pode estar interesado pola seguridade da transmisión dos datos,  a un nivel moi elemental, simplemente para que os seus amigos non poidan facer comentarios sobre a súa orientación sexual se deixan aberta unha conta no tuenti. Que, por se non o sabedes, é o habitual nestes casos.