Ensinamos ben as Matemáticas?

... non sei se o fago ben eu, como para pronunciarme en xeral. Ten toda a razón no seu chío Pedro Ramos:

La realidad es que nadie sabe qué hacen la mayoría de los profesores.

— Pedro Ramos (@MsIdeasMnosCtas) 14 decembro 2017

Para entender do que vou falar, tedes que ver antes este vídeo:

Vin este vídeo hoxe á mañá, antes de ir ao choio. Atopei a referencia en twitter, como tantas outras veces, entre as contas persoais e corporativas que sigo que se preocupan pola educación matemática. Case foi unha obriga velo.

Comencemos por presentar os participantes: o primeiro, Eduardo Sáenz de Cabezón, é profesor da Universidad de La Rioja e na súa canle, Derivando, fai vídeos lúdicos sobre temas relativamente alternativos; o outro, David Calle é enxeñeiro de telecomunicacións e mantén unha academia on line, unicoos, con máis dun millón de subscritores, que sen dúbida axudou a moitos alumnos de secundaria a pasar os seus exames. Teño visto algúns vídeos de Eduardo Sáenz de Cabezón e sempre tentan ser didácticos e divertidos. Iso queda garantido. Do outro profesor do vídeo, David Calle, oíra falar cando transcendeu o seu nomeamento no Global Teacher Prize, o mesmo premio no que participara César Bona dous anos antes; mais non atopara un oco para verlle un vídeo ata hoxe(e o que vin, sobre extracción de factores dun radical, certamente non me gustou, claro que o vídeo do mesmo procedemento de lasmatematicas.es tampouco, outro día talvez fale disto).

Hai que observar que o vídeo ten un ton agradable e desenfadado, o que é de agradecer despois de tantas críticas desaforadas á docencia das Matemáticas. Non esperaba outra cousa deles, tamén é certo.

Vaiamos debullando o que me resultou relevante do vídeo:

• Basicamente comenza por dicir que hai consenso en que as Matemáticas non se ensinan ben. Mencionan o comentario de Conrad Wolfram sobre a inutilidade do 80% dos contidos traballados nas clases, obviamente coa intención de crear tensión narrativa.
• Continúan dicindo que hai certos contidos que temos que estudar aínda que non lles vexamos utilidade inmediata. E que habería que introducir contidos máis lúdicos para motivar.
• Despois Eduardo comenta que como a tecnoloxía xa inclúe algúns dos procedementos que se ensinan(derivadas, integrais, etc.), ten que ser unha ferramenta  útil para a ensinanza. Logo concreta David que o que hai que atopar é un termo medio entre insistir cos cálculos aburridos e utilizar a tecnoloxía para esquivar as operacións.
• Tamén afirman que debemos incluír contidos máis motivadores, e de paso empatizar máis co alumnado. Eses contidos terían que ser como os que traballa Eduardo nos seus vídeos.
• Conclúen culpando aos creadores do curriculum e descargando ao profesorado, que está obrigado polos contidos prescritos.

En conclusión, obvian o suposto tema do vídeo, seica o deixan por imposible, pois non falan en ningures de como ensinar as Matemáticas, senón de que ensinar. O problema principal que lle vexo a este enfoque vén da miña propia experiencia: cando introduzo un tema algo alternativo non mellora a motivación posterior, cando teño que traballar contidos máis estándar, nin por suposto a comprensión. O alternativo funciona... mentres dura.

Acho de menos, e é unha teima desde que comecei na profesión, que digan como ensinar os contidos máis áridos. David Calle xa fai vídeos deses contidos, na miña opinión pouco fundamentada totalmente tradicionais. A Eduardo Sáenz non lle vin nunca explicar un contido estándar, con procedementos, só divulgar curiosidades(non o digo de xeito despectivo). Eu non son moi afeccionado ás operacións e procedementos longos e complicados porque si, porén asumo que hai que acadar certa familiaridade con eses contidos, pois gran parte da comprensión dos conceptos se constrúe ao mancharmos as mans cos cálculos previos. Se por exemplo non traballásemos en ningures a racionalización de expresións radicais(un dos cálculos que as calculadoras actuais executan), a resolución de certos problemas xeométricos e trigonométricos dependería dun número sen significado que aparecería nunha calculadora. E ben sei que moitos alumnos, aínda dominando os procedementos de racionalización, non serían quen de contestar preguntas elementais sobre as expresións radicais.

Cando a Xunta aínda ofrecía algúns cursos relacionados coa didáctica das Matemáticas, chamábame a atención que case ningún se cinguise ao curricular: trataban de contidos alternativos, lúdicos, etc. que usualmente xa coñecía de lecturas paralelas ao transcurso da carreira. E sempre pensei: "se non houbese un curriculum, iso tamén o faría eu todos os días, mira que espelidos".

E sigo pensándoo.